Tijdschrift Hoogte/bergziekte

• Absoluut veilige zone 0–2 500m boven zeeniveau: voor de overgrote meerderheid van de mensen een volledig veilige zone waar de effecten van hoogte bijna onbekend zijn. – Veilige zone 2.500–3.300 m boven zeeniveau: op dergelijke hoogtes zullen de meeste niet-acclimatiserende mensen al merken dat ze tijdens het stijgen harder ademen. Er zijn hier echter maar weinig mensen die last hebben van andere onaangename manifestaties van hoogte. – Laag gevarenbereik 3.300 – 4.000 m boven zeeniveau: als u op dergelijke hoogte zou moeten slapen, moet u al aan acclimatisatie denken. Als je als onderdeel van een eendaagse beklimming naar zulke hoogten gaat en vervolgens „laag“ slaapt, heb je er geen last van. – Gevarenzone 4 000–6 000 m boven zeeniveau: een zone waarin niet-geacclimatiseerde personen ook ernstige tekenen van hoogteziekte kunnen krijgen. Tegelijkertijd is het echter een zone waar je nog volop kunt acclimatiseren en hier lang kunt blijven. De hoogst bewoonde dorpen ter wereld liggen op zo'n 5.500 m boven zeeniveau, maar de inwoners die hier wonen hebben veel meer rode bloedcellen dan mensen die op „normale“ hoogte wonen. – Zeer gevaarlijke zone 6.000–8.000 m boven zeeniveau: een zone waarin langdurig verblijf niet meer mogelijk is door de geleidelijke afbraak van het organisme. Als onderdeel van bergbeklimmingen moet u zich houden aan een uitgekiend acclimatisati­eplan. – Dodengebied meer dan 8.000 m boven zeeniveau: de meeste mensen overleven hier alleen met een gasmasker. Slapen op zo'n hoogte is extreem gevaarlijk. Kortom: je hebt niet te maken met een hoogte tot vierduizend meter boven zeeniveau, dan ja, vooral slapen. De grens van echt grote hoogte is ongeveer zesduizend meter boven zeeniveau.

• ** Genetica: ** Helaas komt dit omdat je weerstand tegen grote hoogte grotendeels genetisch bepaald is. Twee ogenschijnlijk identieke trekkers/klimmers die hetzelfde acclimatisati­eprogramma volgen, kunnen totaal anders uitpakken. De een zal hoofdpijn hebben in de tent en de ander zal nog ergens op de uitkijk foto's maken van de zonsondergang. Het is ideaal om jezelf eerst geleidelijk (3500–4000–4500, etc.) te testen binnen individuele expedities en niet meteen 8.000 te willen beklimmen (ook al heb je de technische kant). Als je merkt dat je grote hoogtes moeilijker verdraagt dan andere, moet je meer nadenken over acclimatisatie. Omgekeerd, als je merkt dat je „gemaakt“ bent voor grote hoogten, kun je het soms erg lange acclimatisati­eprogramma inkorten. – ** Leeftijd: ** leeftijd heeft ook invloed op het verdragen van grote hoogten. Het wordt het best verdragen door jonge kinderen en jongeren. – ** Lichaamsbouw: ** De spieren verbruiken een grote hoeveelheid zuurstof, dus zelfs om deze reden worden mensen op grote hoogte beter verdragen door pezige mensen dan gespierde mensen. Dus als je weet dat je over een paar maanden naar grote hoogten gaat, is het zeker beter om te gaan hardlopen of fietsen dan naar de sportschool te gaan voor volumetraining. – ** Uitdroging **: Het aanhouden van een goed drinkregime is belangrijk op alle hoogten, maar vooral op grote hoogten. Dicht bloed voorziet het lichaam minder goed van zuurstof (bovendien is er kans op meer bevriezing of bloedstolsels). Bovendien hebben veel mensen subjectief minder behoefte om op grotere hoogte te drinken, dus moeten ze misschien overwinnen. – ** Koud: ** vaak nogal onderschat effect. De winter versnelt onze stofwisseling, waardoor je ook meer zuurstof verbruikt. Probeer, indien mogelijk en de natuurlijke omstandigheden het toelaten, u subjectief nog warm te laten voelen. – ** Alcohol: ** Alcohol drinken op grote hoogte wordt over het algemeen niet aanbevolen. Dankzij de opname van alcohol in het bloed wordt ook de opgenomen hoeveelheid zuurstof verminderd. Tegelijkertijd droogt alcohol het lichaam uit. Bovendien is het effect van alcohol op grote hoogte tot 3 keer sterker dan op zeeniveau, waardoor het andere negatieve effecten zoals (on)zekerheid van lopen, wat absoluut cruciaal is in bergachtig terrein, aanzienlijk versnelt. – ** Voedsel: ** op grote hoogte is het ook niet gepast om vette maaltijden te eten. Het lichaam heeft niet genoeg zuurstof om dit soort voedsel om te zetten in energie. Veel geschikter zijn lichte maaltijden met veel suiker en mineralen. – ** Weer: ** Verrassend genoeg heeft het weer ook effect op het uithoudingsver­mogen. Hoge luchtdruk – goed weer – verbetert de zuurstofopname. Omgekeerd maakt lage druk – slecht weer – het erger. – ** Snelheid van je eigen beweging: ** Op grote hoogte loont het om „niet te racen“ en doelbewust langzaam te lopen. Ervaren berggidsen bepalen bij het klimmen vaak letterlijk een slakkengang. Snel bewegen wordt moe en verbruikt vooral veel zuurstof. – ** Zelf verhuizen: ** Het is altijd beter om in je eentje langzaam grotere hoogten te bereiken dan wanneer iemand je in een paar uur van het laagland naar een bergpas brengt. – ** Goede fysieke conditie: ** Duurtraining verkort over het algemeen de tijd die nodig is voor acclimatisatie. – ** Goede gezondheid: ** Niet absoluut noodzakelijk om hoogte te kunnen verdragen. Maar een slechte gezondheid, vooral in de luchtwegen, in combinatie met grote hoogte kan complicaties veel eerder en aanzienlijk erger veroorzaken. // ** Kortom: ** // geboren worden met een goede genetische uitrusting, veel rennen, meer pezen dan spieren hebben en een goede lichaamsbouw. Klim langzaam, idealiter bij mooi weer, kleed je goed aan zodat je het niet koud hebt en drink veel water en geen alcohol. Ga niet ziek naar de bergen.

Acclimatisatie – een mantra van alle klimmers of trekkers die zich in hoge bergen verplaatsen. De essentie is slechts een geleidelijke toename van de bereikte hoogte en dus de gewoonte van het organisme tot een aanzienlijk lagere toewijzing van zuurstof. Als je goed acclimatiseert, elimineer je ook bergziekte en de onaangename en gevaarlijke manifestaties ervan. Het prettige is dat de acclimatisatie naar grotere hoogte individueel tot een jaar duurt. Ideale hoogte van de eerste nacht: Voor het succes van de hele tocht of bergbeklimming op grote hoogte is het meestal het belangrijkste om de hoogte van individuele nachten te plannen. Manifestaties van hoogteziekte escaleren meestal 's nachts. De eerste nacht van een expeditie mag niet hoger zijn dan 3.300–3.500 m boven zeeniveau voor een niet-geklimatiseerd persoon / vanaf deze hoogte is het over het algemeen de moeite waard om te acclimatiseren /. Hoogte van andere nachten: De daaropvolgende toename van de hoogte van andere nachten zou geleidelijk moeten zijn in het bereik van 300–500 hoogtemeters per dag. Dit is gemakkelijk gezegd, maar soms moeilijker om te doen. Helaas is dit bij sommige fricties moeilijk toe te passen. Ga hoog – slaap laag: dit is een andere klassieke regel voor een goede acclimatisatie. Zorg ervoor dat u overdag rustig beweegt, zelfs 300 meter hoger dan u slaapt. Ervaren bergbeklimmers gaan na het bereiken van het slaapkamp, als het op het hoogste punt van de dag is, vaak licht omhoog ergens omhoog om hoger dan het kamp te komen. Rustdagen: na elke ca. 1.000 meter stijging (4.500 m boven zeeniveau – 5.500 m boven zeeniveau, enz.) is een rustdag ten zeerste aan te raden, wanneer u gewoon op de camping moet blijven hangen of naar een uitkijkpunt moet gaan en de hoogte absorberen. Idealisten en theoretici raden ook 2 tot 3 dagen rust aan, maar weinigen kunnen dat opofferen. Als je echter die tijd hebt en er is een plek om rond te gaan, is deze optie zeker optimaal. Tijdelijke gerichte afdalingen: dit is niet meer zo belangrijk voor ons reizigers of trekkers, voor wie de grens van 6.000 m boven de zeespiegel meestal redelijk is. Wie echt grote hoogten overwint, moet af en toe terugkeren, misschien zelfs een kilometer lager, rust en ga dan pas verder in de volgende output. Kortom: de duur van de acclimatisatie hangt natuurlijk het meest af van het hoogste punt dat je moet overwinnen, of van het hoogste punt van de nacht. Voor hoogtes van 4.000 heb je meestal drie dagen nodig. Voor een week van vijfduizend.

Acute Mountain Sickness (AMS): De meest voorkomende en mildste vorm van hoogteziekte, ervaren door bijna iedereen die zeer snel is opgestaan. De meest voorkomende symptomen zijn hoofdpijn, slapeloosheid, vermoeidheid, verlies van eetlust, misselijkheid en zelfs braken, gevoelloosheid. HAPE (High Altitude Pulmonary Odema): dit is al een zeer ernstige aandoening. Je herkent het aan een hoest met af en toe schuimend slijm of bloed. Grote vermoeidheid, soms bijna onmogelijk om op te staan. HACE (High Altitude Cerebral Odema): De ernstigste aandoening, vaak eindigend in de dood, indien niet snel verholpen! De getroffen persoon begint zich vaak krankzinnig te gedragen, lijdt aan hallucinaties, kan agressief of volledig apathisch zijn en niet in staat zijn om op te staan. Verlies van coördinatie en evenwicht – blijft niet op de been. Hij lijkt misschien dronken. Kortom: onderschat hoogteziekte niet echt. In het beste geval verpest je de beklimming of trektocht met een slechtere gezondheid.

Milde symptomen: Als u milde symptomen begint te krijgen, zoals de meest voorkomende hoofdpijn, zie: AMS, probeer de volgende dag op die hoogte te wachten – de symptomen zouden moeten verdwijnen. Verergerende bergziekte: Als u de milde symptomen negeert en blijft stijgen, zal uw toestand hoogstwaarschij­nlijk verslechteren, soms zeer snel. Alleen de onderstaande afdaling helpt hier – vaak zijn slechts 500–1000 hoogtemeters voldoende om de conditie te verbeteren. Ernstige gezondheid: als je de verergerende symptomen onderschat, kun je ook een dodelijke zwelling van de hersenen krijgen. De enige redding hier is eigenlijk de snelst mogelijke zet, zo laag mogelijk. Bovendien, veelal met hulp van anderen, omdat je daar de mentale en fysieke mogelijkheden niet meer voor hebt. De verbeteringsgrens ligt meestal onder de vierduizend meter boven zeeniveau. Kortom: als je symptomen van hoogteziekte voelt, ga dan niet verder met klimmen. Als ze erger worden, smeer dan snel als je van gezondheid houdt.

Klassieke hoofdpijnpillen kunnen u vaak schaden, omdat u er niet zo snel achter komt dat uw symptomen van hoogteziekte erger worden. Diamox: vaak gebruikt als preventie, maar ook als remedie tegen hoogteziekte. Het heeft ook bijwerkingen. Dexamethason: voor hersenoedeem Nefidipine: voor longoedeem